Skip to content
  • ABOUT
  • WRITING
  • SPEAKING
  • ADVOCACY
  • BLOG
  • CONTACT
  • Twitter
  • Instagram
  • Facebook
  • LinkedIn

ALBERTO ALEMANNO

Primary Menu
  • Europe
  • Democracy
  • Advocacy & Lobbying
  • Health
  • Risk Regulation

Niebezpieczne iluzje „paszportu szczepionkowego”

KRYTYKAPOLITYCZNA - Alberto Alemanno & Luiza Bialasiewicz - 13/04/21

Unia rozważa wprowadzenie tzw. paszportu szczepionkowego. W założeniu ma on ułatwić otwieranie granic i powrót do „normalności”. W praktyce będzie kolejnym mechanizmem profilowania i ekonomicznego wykluczenia, bo szczepienie na COVID-19 wciąż jest w Unii przywilejem.

Fot. Marco Verch, IK’s World TripFollow/flickr.com, ed. KP

W miarę, jak niektóre państwa Unii Europejskiej i stowarzyszenia branżowe coraz silniej nalegają na poluzowanie ograniczeń podróżowania nałożonych w związku z pandemią, coraz konkretniejszych kształtów nabiera pomysł przyznania specjalnych przywilejów osobom już zaszczepionym.

Komisja Europejska zamierza zaproponować obowiązujące w całej Unii zaświadczenie o szczepieniu – tzw. cyfrową zieloną przepustkę (Digital Green Pass) – która miałaby „stopniowo umożliwić [Europejczykom] bezpieczne przemieszczanie się w granicach Unii Europejskiej i poza nią w celach zarobkowych lub turystycznych”. Państwa członkowskie UE są w tej kwestii podzielone. Kraje atrakcyjne dla turystów, takie jak Austria, Grecja, Włochy i Hiszpania, opowiadają się za takim rozwiązaniem, natomiast Belgia, Francja i Holandia (gdzie wobec zbliżających się wyborów parlamentarnych ten temat stał się przedmiotem zażartej debaty) wyraziły poważne wątpliwości.


W świetle tego, jak wygląda kampania szczepień w większości krajów Unii, propozycja Komisji jest co najmniej przedwczesna, jeśli nie zgoła niebezpieczna i dyskryminująca.

Wprowadzenie unijnej cyfrowej zielonej przepustki opiera się na wadliwej logice, nie tylko z punktu widzenia nauki, ale także prawa oraz etyki. Paradoksalnie, zamiast zjednoczyć Europę dzięki poluzowaniu ograniczeń podróżowania, „paszport szczepionkowy” stworzyłby jedynie nowe granice: dzielące kontynent, społeczności, a nawet rodziny, które zostałyby podzielone na ciała „bezpieczne” i „niebezpieczne”.

Wadliwa nauka

Zacznijmy od rozłożenia na czynniki pierwsze wadliwych naukowo założeń, na których opiera się owa propozycja. Zakłada ona, że osoby już zaszczepione nie przenoszą wirusa. Jednak dostępne już dziś wyniki badań wskazują, że podczas gdy zatwierdzone szczepionki przeciwko COVID-19 powstrzymują chorobę, nie powstrzymują całkowicie jej przenoszenia, jak pokazały liczne przypadki zaszczepionych już pracowników ochrony zdrowia we Włoszech (i w innych krajach), u których wykryto wirusa. Szczepionki na COVID-19, tak jak wszystkie inne szczepionki – zapobiegają rozwojowi choroby, nie zaś samemu zakażeniu.

Szczepionki zatwierdzone do użytku w UE skutecznie zapobiegają rozwinięciu się choroby, a przez to i objawów COVID-19. Zmniejszenie objawów chorobowych zmniejsza potencjalne ryzyko zakażania innych przez osoby zaszczepione, ale nie sprawia, że zaszczepieni stają się w pełni „bezpieczni” dla tych, którzy jeszcze szczepionki nie otrzymali. Dlatego epidemiolodzy podkreślają, że dopóki nie zaszczepimy wystarczająco dużego odsetka ludności, wszelkie inne środki zapobiegające rozprzestrzenianiu się epidemii, takie jak noszenie masek ochronnych i utrzymywanie dystansu społecznego, muszą pozostać w mocy.

Problem stanowi także silnie zróżnicowany przebieg programów szczepień w całej UE, ponieważ obywatele jednych państw mają dużo większe szanse na zaszczepienie się niż mieszkańcy innych. Znaczące różnice występują także w obrębie krajów, gdzie poszczególne regiony dysponują różnymi możliwościami zorganizowania szczepień, a osoby spoza dużych ośrodków miejskich mają utrudniony do nich dostęp.

Podczas gdy większość państw UE stara się zapobiec powstawaniu „szczepionkowych pustyń”, jakie pojawiły się w USA, różnice w dostępie do szczepień nadal są znaczne, nawet wśród grup priorytetowych. Na zaniedbanych obszarach o niskim poziomie usług ochrony zdrowia (zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich) często, jak odnotowano w Wielkiej Brytanii, ludzie są nastawieni do szczepień o wiele bardziej sceptycznie.

Kto najpierw?

Te różnice zagęszczają się jeszcze, kiedy przeanalizujemy, jak poszczególne państwa członkowskie wskazują grupy do zaszczepienia w pierwszej kolejności. Zaraz po kategoriach najwyższego ryzyka, takich jak personel medyczny i osoby w podeszłym wieku, każdy kraj może zdecydować, kto w następnej kolejności zostanie potraktowany priorytetowo. W rzeczywistości w ramach UE stosuje się różne definicje pracowników „kluczowych” lub „pracujących na pierwszej linii frontu”. Na przykład, podczas gdy włoscy i austriaccy nauczyciele i wykładowcy już teraz zapraszani są na szczepienia, w Holandii takie osoby będą musiały na szczepienie poczekać jeszcze kilka miesięcy.

Kwestia dostępu do szczepień staje się jeszcze bardziej zagmatwana w przypadku milionów osób w Europie, których oficjalny status nie odpowiada ich obecnemu miejscu zamieszkania. Dotyczy to zarówno migrantów wewnątrzunijnych, jak i imigrantów spoza UE nieposiadających wszystkich wymaganych dokumentów bądź o częściowo tylko uregulowanym statusie. Wszystkie te osoby są obecnie wykluczone z dostępu do szczepień, co zapewne doprowadzi do obrotu szczepionkami na czarnym rynku.

Wobec braku sprawiedliwego publicznego dostępu do szczepień prywatne zapotrzebowanie na szczepionkę będzie coraz większe. Świadczą o tym oferty turystyki szczepionkowej do Zjednoczonych Emiratów Arabskich i Indii oraz niedawny komunikat Lufthansy, że firma rozważa uruchomienie oferty „lotów szczepionkowych” do Moskwy.

Stowarzyszenia branżowe sektora przewozów pasażerskich, takie jak IATA, także nawiązują już współpracę z gigantami sektora technologii, firmami Microsoft i Oracle, w celu stworzenia nowych cyfrowych przepustek zdrowotnych. Odnotował to „The Economist” w niedawnym raporcie Przyszłość podróżowania, który przewiduje, że „informacje o stanie zdrowia staną się w podróżach tak samo kluczowe jak obecnie paszporty”.

Szczepienia publiczne czy prywatne?

Możliwość szczepienia „poza kolejką” po zapłaceniu za szczepionkę dużej sumy nasuwa kolejne fundamentalne pytanie natury prawnej: czy szczepień nie należy uznać za dbałość o zdrowie publiczne i w związku z tym objąć odpowiednimi przepisami?

Tworzenie systemu, który zachęca do zaszczepienia się w obrębie prywatnych placówek medycznych (a tak będzie w przypadku unijnego zaświadczenia o szczepieniu) jest wysoce problematyczne: zarówno z prawnego, jak i etycznego punktu widzenia, jak również z perspektywy zwalczania epidemii. Jak zauważył Wolfgang Münchau w tekście o „elityzmie szczepionkowym” (odnosząc się do niechęci niektórych obywateli Niemiec do szczepienia się preparatem Oxford/AstraZeneca), szczepienia to wręcz podręcznikowy przykład dbałości o zdrowie publiczne: „nasza ochrona nie wynika z tego, że dostaliśmy lepszą szczepionkę niż sąsiedzi. Wynika z tego, że wszyscy nasi sąsiedzi zostali zaszczepieni i nie mogą nas zarazić”.

Pojawiają się także inne kwestie dotyczące przepisów i regulacji prawnych. Według wstępnych ustaleń podróżujący spoza UE zaszczepieni preparatami chińskimi lub rosyjskimi, które nie zostały zatwierdzone przez Europejską Agencję Leków, nie kwalifikowaliby się do otrzymania cyfrowej zielonej przepustki. To z kolei automatycznie wykluczyłoby obywateli Turcji czy Serbii, gdzie do szczepienia używa się w większości tych właśnie szczepionek, potencjalnie jednak dotknęłoby to także osoby z państw unijnych, takich jak Węgry, które zakupiły zarówno chiński preparat Sinopharm, jak i rosyjski Sputnik V.

Fetysz bezpieczeństwa

Kluczowe pytanie zatem brzmi: jakie są powody przemawiające za wprowadzeniem „zielonej przepustki”? Jeśli celem jest poświadczenie bezpieczeństwa indywidualnych podróżujących, dowody naukowe potwierdzają, że warto zachować w tym zakresie ostrożność. A może chodzi o przesłanki gospodarcze, według których priorytetowo traktuje się podróże i turystykę, kosztem bezpieczeństwa innych Europejczyków? Wydaje się, że mamy do czynienia raczej z pozorowaniem bezpieczeństwa, nie zaś z wiarygodną opcją strategiczną; z fetyszem, który pozwala unijnym politykom zaoferować obywatelom Unii fizyczną, namacalną, acz iluzoryczną kontrolę.

Zamiast inwestować w fetysz, UE powinna zacieśnić współpracę z państwami członkowskimi w celu zwiększenia mocy produkcyjnych w zakładach wytwarzających szczepionki i zapewnić ich sprawiedliwą dystrybucję (zakazując gromadzenia krajowych zapasów i „szczepionkowego nacjonalizmu”), jednocześnie ustanawiając obowiązujące w całej Unii kategorie grup uprzywilejowanych.

Pandemia COVID-19 dotknęła w głęboko nierówny sposób różne miejsca w Unii Europejskiej. UE i jej państwa członkowskie powinny skupić się na zapobieganiu takim skutkom, zamiast przyczyniać się do powstawania dodatkowych nierówności poprzez wykluczający mechanizm selekcji, a do tego sprowadzałoby się zaświadczenie o szczepieniach. Cyfrowa zielona przepustka może wydawać się dobrym rozwiązaniem służącym do zarządzania ryzykiem związanym z pandemią – jednak opiera się ono na profilowaniu mającym mniej wspólnego z rzeczywistym ryzykiem przenoszenia wirusa, a więcej z nierównym dostępem do przywileju szczepień.


**
Luiza Bialasiewicz – profesorka na Wydziale Europeistyki Uniwersytetu w Amsterdamie oraz współdyrektorka Amsterdamskiego Ośrodka Badań Europejskich (ACES). Jako badaczka zajmująca się geografią polityczną, w pracy naukowej skupia się na unijnej polityce zagranicznej i na geopolitycznych zagadnieniach związanych z europejską skrajną prawicą. Wydawnictwo Routledge wydało powstałe pod jej redakcją książki: Europe in the World: EU Geopolitics and the Making of European Space oraz Spaces of Tolerance: The Changing Geographies and Philosophies of Religion in Today’s Europe.

Alberto Alemanno – profesor na Wydziale Prawa i Polityki Unii Europejskiej paryskiej uczelni HEC Paris. Założyciel The Good Lobby, którego misja polega na wyrównaniu możliwości dostępu do władzy poprzez wzmocnienie zdolności wywierania wpływu przez społeczeństwo obywatelskie. Wydał m.in. książkę Lobbying for Change: Find Your Voice to Create a Better Society.

Artykuł opublikowany w magazynie openDemocracy na licencji Creative Commons. Z angielskiego przełożyła Katarzyna Byłów.


Tags: Poland

Continue Reading

Previous Djebbari et les guerres d’ego — Amazon tranquille — Sapin 2 Noël
Next Un social “libero” per discutere il futuro dell’Ue.

RSS READ ME IN THE GUARDIAN

  • We lived the European dream. Will any politician stand up for open borders? 22/05/2020
  • Europe doesn't have to be so helpless in this crisis 26/03/2020
  • The EU won’t fix its democratic deficit with another top-down ‘conference’ | Alberto Alemanno 21/01/2020
  • There are 17 million mobile EU citizens. We deserve a political voice | Alberto Alemanno 01/05/2019

RSS READ ME IN THE POLITICO

  • The Qatar scandal shows how the EU has a corruption problem
  • Once again, FIFA has sold its own rules and values for money
  • The end of Euro-bashing
  • Facebook vs. the EU
  • The real winner of the Italy-France dispute is Europe

PODCAST: CITIZEN LOBBYIST

EP 9 I What is European Racism? &How do we fight it?
byThe Good Lobby

This episode of Citizen Lobbyist investigates racism in Europe.

After the assassination of George Floyd, we have seen a new wave of protests and indignation not only in the US, but also in Europe. While systemic racism may be harder to spot in Europe than in the United States, the roots of racism are the same on both continents. Systemic discrimination is not only present but also perpetrated by the same institutions that should fight to prevent it.

Together with the Open Society European Policy Institute – OSEPI – we gathered four amazing female activists from different backgrounds:

Layla @Azzuzi – Collective Against Islamophobia in Belgium
Dijana Pavlovic – European Roma Institute for Arts and Culture
Violeta Naydenova – Senior Policy Analyst on Roma and Anti-discrimination at Osepi
Wetsi Mpoma – Bamko-Cran: Centre for Reflection and Action on Racism

Hey, it’s me Fiorella! :
I would love to have a 60 min discussion of the topics we discussed on Clubhouse.
If you like the idea, just send me a message and we will make it happen.

You can DM me on Instagram: @flowlav
Or send me an email at: [email protected]
Clubhouse: @flowlav

EP 9 I What is European Racism? &How do we fight it?
EP 9 I What is European Racism? &How do we fight it?
04/02/2021
The Good Lobby
EP 8 I How should lobbying be regulated?
02/12/2020
The Good Lobby
Ep7 I Why civil society matters in a post Covid-19 world
13/06/2020
The Good Lobby
Ep 6 I Why academics must work for society
20/05/2020
The Good Lobby
Ep 5 I Why people work for free? The PRO BONO phenomenon
08/05/2020
The Good Lobby
Ep 4 I The future of digital activism
24/04/2020
The Good Lobby
Ep 3 I The business of lobbying – New scenarios during the Covid-19 outbreak
09/04/2020
The Good Lobby
Ep. 2 I European Citizens' Initiative: lobbying for citizens without borders
24/03/2020
The Good Lobby
Ep. 1 I Lobbying. What is it? Can Citizens do it?
21/02/2020
The Good Lobby
Ep. 0 I Intro
27/01/2020
The Good Lobby
Search Results placeholder

SEARCH BY TAG

Alessandro Chiocchetti Angela Merkel Ashoka Bloomberg Brexit Citizen Lobbying COVID-19 Davos democracy Didier Reynders ethics EU elections Europe European Commission European Parliament Eva Kaili Forbes France Future of Europe Italy Le Monde lobbying Macron Mario Draghi Meloni Neelie Kroes Netherlands Olaf Scholz orban participation Poland policymaking Politico Qatar Qatargate Renzi Russia scotland The Good Lobby The Guardian Uber Files Ukraine vaccine Von der Leyen World Cup

ARCHIVES

  • Contact
  • Privacy Policy
  • Twitter
  • Instagram
  • Facebook
  • LinkedIn
Copyright © Alberto Alemanno - All rights reserved. 2020–2023 | Designed by Mila Branders
We use cookies on our website to give you the most relevant experience by remembering your preferences and repeat visits. By clicking “Accept”, you consent to the use of ALL the cookies.
Cookies PolicyACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT